Vele oneigenlijke dwarsverbanden

In de aanloop naar de kredietcrisis was het ‘bon ton’ om te beleggen in allerlei exotische vormen van beleggen, zoals private equity, ‘asset-backed lending’ (kredietverlening aan bedrijven met onderpand, vaak in de vorm van aandelen), ‘collateralized debt obligations (cdo’s)’ en private vastgoedprojecten (vaak middels een commanditaire vennootschap). Veel beleggers in deze vormen van beleggen zijn van de koude kermis thuisgekomen. Ik heb vanuit mijn rol als vermogensbeheerder van dichtbij kunnen meemaken hoe de ‘waarde’ van bepaalde beleggingen helemaal verdampte. Daarbij speelden achteraf gezien verkeerde waarderingen (goedgekeurd door accountants), te hoog ingeschatte kredietwaardigheden (door banken en ratinginstituten) en schrikbarend hoge fees van consultants, adviseurs en liquidators (curatoren) een belangrijke rol. Mijn frustratie zit hem ook bij de accountants, omdat ze eerder de jaarrekeningen goedkeurden, later uit angst voor claims hun handtekeningen niet meer wilden zetten (waardoor beleggers naar de uitgang renden en de betreffende beleggingsfondsen in een negatieve spiraal terecht kwamen) en vervolgens de fondsen in liquidatie met hoge fees kaal plukten (ter info: accountants mogen in de meeste landen ook de in Nederland beschermde rol van curator vervullen).

Krijtstreepmaffia;
Mijn frustratie over accountants wordt gedeeld door een Engelse accountant, Richard Murphy, die een boekje open doet over de werkwijze van accoutants in een uitzending van Tegenlicht van 25 maart getiteld The Free Tax Tour. Nu gaat die uitzending eigenlijk over de manier waarop grote bedrijven belasting ontwijken, maar Murphy geeft daarbij ook zijn eigen beroepsgroep er flink van langs. Al ergens in het begin van de aflevering noemt hij ze, samen met de bankiers en de advocaten, de krijtstreepmaffia. Waar ik het zojuist nog over beleggingsfondsen had, waar accountants veel te gemakkelijk jaarrekeningen hebben goedgekeurd, heeft Murphy het vooral over hun dubieuze rol bij het goedkeuren van de jaarrekeningen van de banken die zijn omgevallen of in de problemen zijn gekomen. Die jaarrekeningen zijn allemaal goedgekeurd geweest. Hij verbaast zich erover dat beleggers en andere bankgedupeerden accountants nog niet aangeklaagd hebben voor misleiding. In eerdere columns heb ik betoogd dat een bankbalans nooit goed ontrafeld kan worden en dat bankactiviteiten vergelijkbaar zijn met die van gevaarlijke hedgefondsen. Dat er dan toch een handtekening – ook nu altijd nog – onder de jaarrekening staat, kan maar één ding betekenen: de druk op de accountant om het systeem in stand te houden is groot. Als hij namelijk zijn handtekening niet meer onder de jaarrekening van de bank zou zetten, zou het financiële systeem als een kaartenhuis in elkaar zakken.

Oneigenlijke dwarsverbanden;
Murphy haalt een aantal saillante voorbeelden van belangenverstrengeling aan. Er lopen vele dwarsverbanden tussen de grote accountantbureaus en de overheid. Zo zijn recent bijvoorbeeld in Australië en Engeland de nieuwe topmannen van de belastingdiensten aldaar afkomstig van KPMG.
Ook in Nederland zijn er de nodige dwarsverbanden. Wouter Bos, nog altijd een belangrijk politiek kopstuk in de PvdA, is partner bij KPMG. De voorbeelden van de vele oneigenlijke dwarsverbanden beperken zich overigens niet tot de grote accountantskantoren. Ook bij de grote banken en advocatenkantoren zien we veel politici terug. Zo zitten Gerrit Zalm en Wim Kok, nog steeds invloedrijk binnen hun partijen, op het pluche bij de banken.

Dwaling in het systeem
Hier zit waarschijnlijk wel de grootste dwaling in ons huidige systeem: (oud)politici die allemaal (bij)baantjes hebben in het bedrijfsleven. Dan wringt de onafhankelijkheid en kunnen misstanden niet meer objectief bezien worden. Ik stel voor dat er wetgeving komt om dit zo snel mogelijk te verbieden. Je kiest of voor een carrière in de politiek of in het bedrijfsleven. Overstappen kan, maar dan laat je het andere los. De politiek en het bedrijfsleven moeten elkaar ten allen tijde objectief tegenwicht kunnen bieden. PS: De bovengenoemde uitzending van Tegenlicht bevat overigens volgens mij enkele omissies. Zo stelt Murphy onterecht dat er geen toezicht is op accountantskantoren. De AFM heeft recent de Big Four (KPMG, E&Y, Deloitte en PWC) op hun vingers getikt. Tevens bleek dat er in 35 van de 47 door de AFM gecontroleerde dossiers (uitgevoerde accountantscontroles over een bepaalde periode) ernstige tekortkomingen zaten (je zou als belegger maar de jaarrekening als belangrijke bron voor beslissingen gebruiken!). Maar wellicht bedoelt Murphy dat er eigenlijk geen sprake kan zijn van zuiver toezicht als er allerlei dwarsverbanden bestaan (Wouter Bos, zoals gezegd nu werkzaam bij KPMG, was als Minister van Financiën nota bene nog de oude baas van de AFM).

OVER AUTEUR: Harry Geels; is directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden (www.inmaxxa.nl).

Vermogensbeheer vergelijken

Meer weten? vul even de OranjeVM VermogensScan in
Klik hier voor de Online Gratis VermogensScan